بررسی کاشت نهال حرا در سواحل و دلتای خوزستان بهمننشیر در خوزستان
نوع: طرح پژوهشی
مجری /استادان راهنما: علوم تحقیقات خوزستان
مدیر گروه مطالعات/ استادان مشاور: ابراهیم رجب زاده
زمان اجرا: 1389
جنگلهای مانگرو اکوسیستم های ویژه ای هستند که در آبهای گرمسیری تمامی دنیا وجود دارند. این جنگلها در مصب رودخانه های بزرگ، هر کجا که دلتاها تماما از رسوبات تشکیل شده اند رشد و نمو می نماید. ریشه های درختان مانگرو رسوبات را جمع آوری، سرعت جریان آبها را کاهش داده، مانع فرسایش خاک شده و به حفاظت خطوط ساحلی کمک می نماید و همچنین با جمع آوری مواد زائد آب به تصفیه آبهای ساحلی کمک می نمایند. بنابراین گسترش آنها در اکوسیستم های در معرض خطر میتواند به احیا و بازسازی آنها کمک شایانی کند. رودخانه بهمنشیر به طول 80 کیلومتر، در منتهی الیه جنوب غربی ایران و حد فاصل عرض جغرافیایی 30 درجه تا 30 درجه و 25 دقیقه شمالی و طول جغرافیایی 48 درجه و 13 دقیقه تا 48 درجه و 43 دقیقه شرقی واقع گردیده است. این رودخانه در بالادست به رودخانه کارون و کانال حفار و در پائین دست به خلیج فارس می ریزد. عرض رودخانه در حدود 200 متر بوده و در نزدیکی دهانه به بیش از 500 متر می رسد. دارای ویژگیهای اکولوژیک و بیولوژیک بارز و بسیار پراهمیتی است، به همین دلیل لازم است جهت حفظ این منطقه و گسترش زیستگاه های آن و با توجه به موقعیت محیطی منطقه، توسعه جنگلها در این ناحیه مورد توجه قرار گیرد. از آنجا که جهت امکانسنجی توسعه این زیستگاه ها باید عوامل اکولوژیکی حاکم بر زیستگاه های اصلی گونه های مانگرو مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته و به عنوان راهنما جهت انتخاب مکانهای مناسب در نظر گرفته شود، در این پروژه سعی شده با سنجش فاکتورهای محیطی موثر بر استقرار و رشد نهالهای مانگرو و مقایسه نتایج با اطلاعات موجود از زیستگاههای مانگرو ایران امکان توسعه این گونه گیاهی در این منطقه بررسی شود. بنابراین طی یک دوره یکساله نمونه برداری فصلی از منطقه فاکتورهای شوری، pH، TDS، هدایت الکتریکی، نیترات، نیتریت و دمای آب و همچنین خصوصیات خاک و رسوب مورد بررسی و سنجش قرار گرفته و نتایج با زیستگاههای اصلی مانگرو ایران و با استفاده از آزمونهای آماری مقایسه گردید. طبق نتایج حاصله بیشترین اختلافات در pH مشاهده شد که از حداقل مجاز برای درختان مانگرو پائین تر است (بیشترین pH در تابستان برابر با 55/8 میلی گرم بر لیتر و کمترین آن در پائیز و زمستان و برابر با 68/7) اما به دلیل اینکه این درختان در pH بالای 5/5 بدون اثرات منفی رشد می کنند، ایجاد مشکل نمی کند. از طرف دیگر مواد آلی در این منطقه از محدوده نقاط مقایسه شده پائین تر است (بیشترین میزان مواد آلی در پائیز با 26/0±36/24 درصد و کمترین آن در بهار برابر با 33/0±51/6 درصد.) که دلیل آن نیز عدم وجود پوشش گیاهی در منطقه مصب بهمنشیر است. از طرف دیگر فسفات و نیترات هم از محدوده طبیعی بالاتر است (میزان فسفات آب بین 006/0-003/0میلی گرم در لیتر و میزان نیترات بین 005/0-009/0 میلی گرم در لیتر) ولی چون این دو ماده جزء مواد ضروری برای رشد مانگرو محسوب می شوند و به دلیل مکانیسم های خاص این گیاه، مانگرو قادر به رشد در این شرایط می باشد. شوری از دیگر پارامترهایی بود که از میانگین مناطق دیگر بالاتر بود (بیشترین شوری در تابستان با 06/0±83/41 میلی گرم بر لیتر و کمترین آن در زمستان برابر با 1/0±20/33 میلی گرم بر لیتر) ولی با توجه به اینکه این درختان قادر به رشد در شوری بالاتر از 40 قسمت در میلیون هستند این گیاه در منطقه رشد می کند، اما این شوری بالا باعث تاثیر منفی بر میزان فتوسنتز و تنفس شده و باعث کوتاه ماندن قامت گیاه می شود. ولی سایر پارامترها در وضعیت طبیعی قرار داشته و درمیزان مطلوب جنگلهای حرا است. البته با توجه به شباهت خصوصیات بستر و خاکشناسی منطقه انتظار می رود که استقرار نهال ها موفقیت آمیز باشد ولی رشد کند و قامتی کوتاهتر از حد طبیعی در نهالهای کاشته شده پیش بینی می شود. همچنین به دلیل شوری بالای آب منطقه بهترین گونه جهت توسعه در منطقه گونه Avicennia marina می باشد که از میان گونه های مختلف مانگرو بیشترین بردباری را نسبت به غلظتهای بالای شوری دارد.
