معرفی دفتر محیط زیست دریایی خوزستان

"سیاره ما نامی اشتباه به خود گرفته است.پیشینیان ما پس از آن که دور تا دور خود را خشکی دیدند، آن را زمین نام نهادند.اما اگر می دانستند که زمین واقعاً چگونه است، پس از مشاهده گسترده آب که 8/70 درصد پهنه ی آن را پوشانده،بی شک آن را اقیانوس می نامیدند."

 (Engel,1972)                                                                                              

 

خلیج فارس یا خلیج پارس آبراهی است که در امتداد دریای عمان و در میان ایران و شبه جزیره‌عربستان قرار دارد. مساحت آن ۲۳۳۰۰۰ کیلومتر مربع و پس از خلیج مکزیک و خلیج هودسن سومین خلیج بزرگ جهان بشمار می‌آید. خلیج فارس از شرق از طریق تنگه هرمز و دریای عمان به اقیانوس هند راه دارد، و از غرب به دلتای‌ رودخانه‌اروندرود، که حاصل پیوند دو رودخانه دجله و فرات و پیوستن رود کارون به آن است، ختم می‌شود.کشورهای ایران، عمان، عراق، عربستان سعودی، کویت، امارات متحده عربی، قطر و بحرین در کناره خلیج فارس هستند.به سبب وجود منابع سرشار نفت و گاز در خلیج فارس و سواحل آن، این آبراهه در سطح بین‌المللی، منطقه‌ای مهم و راهبردی بشمار می‌آید.

استان خوزستان با وسعت 64236 کیلومتر مربع،در جنوب غرب ایران و در منتهی الیه شمال غربی خلیج فارس قرار گرفته است.این استان با دارا بودن ذخایر عظیمی از آب و خاک و داشتن شرایط مناسب از جمله موقعیت جغرافیایی،شرایط اقلیمی،دشت های وسیع،ارتفاعات شمالی و همجواری با خلیج فارس از طریق خور موسی ، از اهمیت خاص زیست محیطی برخوردار است. سواحل استان خوزستان به روایتی از نهر خین در اروند رود، شروع و تا امامزاده عبدالله در شهرستان هندیجان ادامه دارد.طول سواحل استان بدون احتساب سواحل خور موسی، 173 کیلومتر می باشد که این مقدار از دهانه اروندرود تا امامزاده عبدالله را شامل می شود.طول خور موسی از دهانه آن تا بندر امام خمینی در حدود 60 کیلومتر و عرض دهانه آن در خلیج فارس 33 کیلومتر می باشد. این استان در فصول مختلف سال در معرض جریانات مختلف اقلیمی قرار گرفته و وضعیت آب و هوایی ویژه ای را فراهم آورده است. این شرایط همراه با خور موسی و سواحل شنی، گلی،ماسه ای، جزایر و زیستگاه های آبی و تالابی نظیر شادگان ،سالانه پذیرای هزاران پرنده آبزی هستند. در سواحل استان خوزستان طیف وسیعی از مراکز تولیدی، خدماتی و صنعتی مستقر می باشند که از شاخص ترین آنها می توان مراکز تکثیر و پرورش میگو با مساحت بالغ بر 2000 هکتار،صنایع پتروشیمی،پالایشگاه ها،بنادر عظیم تجاری، نفتی، بنادر صیادی و نظامی، نیروگاه ها، کشت و صنعت های عظیم کشاورزی در حاشیه تالاب ساحلی،صنایع دریایی و ... را نام برد.

 

در پی تشکیل معاونت محیط زیست دریایی در سازمان مرکزی و تاکیدات مقام معاونت محترم محیط زیست دریایی مبنی بر لزوم ایجاد واحد دریایی در ادارات کل استان های ساحلی، واحد دریایی اداره کل خوزستان در اسفند ماه سال 1388 با تخصیص دو پست کارشناسی از طرف معاونت دریایی سازمان افتتاح و فعالیت خود را آغاز نمودکه با توجه به موارد زیر، نقطه عطفی در رابطه با حفظ محیط زیست استان می باشد :

1-   طول 1185 کیلومتری سواحل استان با احتساب سواحل خور موسی و خوریات آن و نیز سواحل رودخانه های قابل کشتیرانی

2-   وقوع خور موسی در سواحل استان به عنوان بزرگترین خور کشور با دارا بودن حدود 100 خور کوچک و بزرگ فرعی و نیز جزایر متعدد که شاخص ترین آن ها عبارتند از : دارا ، بونه ، قبرناخدا و ندلگار که محل استراحت ، تغذیه ، زادآوری ، تولیدمثل و زمستان گذارنی پرندگان بومی ومهاجر آبزی و کنار آبزی علی الخصوص پرستوهای دریایی ، انواع اردک ها وغازها ، سلیم خرچنگ خوار ، فلامینگو و از پستانداران دلفین بینی بطری و گوژپشت می باشد .

3-   وقوع تالاب بین المللی و پناهگاه حیات وحش شادگان در سواحل استان با مناطق امن که زیستگاه گونه پرنده و گونه پستاندار علی الخصوص دلفین بینی بطری و گوژپشت و محلی جهت زمستان گذرانی وزادآوری پرندگان مهاجر وبومی می باشد .

4-   سواحل جزر ومدی و گلی بسیار وسیع بکر ودست نخورده با توپوگرافی منحصر بفرد

5-   وجود مصب های حساس و غنی اروند رود، بهمنشیر و زهره

6-   استقرار حدود 20 واحد پتروشیمی و پالایشگاهی در سواحل شهرهای آبادان و ماهشهر

7-   وجود بنادر فعال تجاری ، صیادی ، نفتی و نظامی و حدود 80 اسکله کوچک وبزرگ در سواحل دریا، رودخانه ها و خوریات استان

8-   استقرار صنایع عظیم کشتی سازی و ساخت سازه های دریایی در سواحل خوریات و رودخانه های قابل کشتیرانی استان

وظایف واحد محیط زیست دریایی عبارتند از:

1.      مطالعه و شناخت وضعیت آلودگی های دریایی و یا ساحلی در استان .

2.      اجرای رویکردها و اهداف معاونت محیط زیست دریایی سازمان به صورت استانی

3.      اجرای ضوابط کنترل و مقابله با آلودگی های زیست محیطی ناشی از تردد نفتکش ها ، بارگیری و تخلیه کالا ، اکتشاف ، استخراج و انتقال نفت و توسعه واحدهای صنعتی در سواحل

4.      مطالعه و شناخت اکوسیستم های حساس ساحلی و دریایی استان

5.      همکاری های تنگاتنگ با ارگان ها و سازمان های دریایی در زمینه حفاظت از محیط زیست دریایی

6.      اجرای مسئولیت های ناشی از پیمان های منطقه ای و بین المللی دریایی .

7.      جمع آوری و تکمیل اطلاعات تخصصی برای ایجاد بانک اطلاعاتی استانی .

8.      تعیین خسارات و زیان های وارده به محیط زیست دریایی در اثر ایجاد آلودگی و یا صید گونه های حمایت شده سازمان .

9.      شركت در جلسات و نشست هاي مرتبط در داخل كشور

10.بررسي و مطالعه كليه پروژه هاي مشمول ارزيابي زيست محيطي بخصوص فعاليت هاي اقتصادي نوار ساحلي استان .

11.ملزم نمودن كليه نهادها ، سازمان ها ، افراد حقيقي و حقوقي به رعايت قوانين ومقررات مصوب

12.تقويت مشاركت مردم در حفظ محيط زيست دريايي از طريق همكاري با سازمان ها ي غير دولتي ،آموزشي و پژوهشي.

13.برگزاری دوره هاي آموزشي تخصصي در سطح كارشناسان به همكاري ساير ارگان هاي دولتي نظير بنادر ودريانوردي ،شيلات و....

14.شركت كارشناسان در سمينارهاي تخصصي مرتبط در سطح استان (دانشگاهها ،شيلات و...)

15.انتقال مصوبات قانوني و الزامات حقوقي حفظ محيط زيست دريايي به نهادها و ارگان هاي دريايي از طريق برگزاري جلسات و شركت درسمينارها ي ارگان هاي دريايي از قبيل شيلات ،بنادر و دريانوردي و سایر ارگان ها

16.پايش مستمر آب هاي ساحلي استان بخصوص در زمينه پایش آلودگی ها و پیگیری رفع آلودگی و اخذ جرائم از متخلفان

17.توسعه واحد ماهشهر و تجهيزآزمايشگاه دریایی آن

18.انجام طرح هاي مطالعاتي مرتبط با محيط زيست دریایی

19.ملزم نمودن پروژه هاي بزرگ اقتصادي مرتبط با دريا به ارائه گزارشات ارزيابي زيست محيطي

20.پیگیری خرید لوازم و وسائل مورد نیاز جهت انجام گشت وکنترل بر محیط زیست

21.تجهیز واحدهای تابعه ساحلی به امکانات اولیه پایش آلودگی

22.ملزم نمودن واحدهای تابعه به انجام گشت های ماهانه جهت پایش نوارساحلی استان و ارائه گزارش به اداره

لیست پروژه های انجام گرفته و در حال انجام دریایی در استان خوزستان

1-   تعیین نیاز آبی و بهینه زیر رژیم آبی تالاب شادگان

2-   طرح جامع مدیریت تالاب شادگان با تاکید بر کاربری اکوتوریسم

3-   طرح جامع مدیریت نوار ساحلی استان خوزستان

4-   طرح بررسی اثرات توسعه صنایع ساحلی بر محیط زیست بندر امام و خور موسی

5-   بررسی تنوع زیستی و اکولوژیک بی مهرگان دریایی در سواحل سجافی و بحرکان

6-   بررسی منابع آلاینده آب های داخلی خور موسی و تاثیر بر آبزیان و کفزیان با استفاده از شاخص های زیستی

7-   به کارگیری ماکروبنتوزها به عنوان نشانگر های شرایط زیست محیطی

8-   امکان سنجی کاشت درختان حرا در مصب رودخانه بهمنشیر

9-   نمونه برداری از یک گونه از ماهیان خلیج فارس به منظور سنجش آلودگی

10-   بررسی درجه حساسیت اکولوژیکی و ارزش های حفاظتی مناطق سجافی؛بحرکان؛سواحل شرقی و جزایر خور موسی